Posty

Zgniatacz kciuków (niem. Daumenstöcken, Daumenschraube)

Obraz
Zgniatacz kciuków (niem. Daumenstöcken, Daumenschraube) – narzędzie tortur składające się z dwóch niewielkich metalowych płytek, które najczęściej najeżone były wypustkami. Płytki te były dokręcane za pomocą śrub, najczęściej do momentu pojawienia się krwi pod paznokciami. Narzędzie to ze względu na niewielki rozmiar i bezproblemową możliwość transportu często było w prywatnym posiadaniu kata. Powszechnie stosowano go na zachodzie Europy, w tym także na Śląsku i Morawach. Zgniatacza używano już podczas territio mere verbalis – czyli tej części tortur, która najprościej mówiąc miała za zadanie wystraszyć osobę oskarżoną. Pokazywano wtedy narzędzie lub zakładano je na kciuki i tłumaczono bardzo dokładnie jak ono działa i jakie szkody wyrządzi. Następnie zgniatacz używany był z reguły jako tortura pierwszego stopnia, czyli od niego zaczynano tortury w praktyce. Torturowanie za pomocą zgniatacza kciuków mogło trwać nawet pół godziny, kat otrzymywał za wykonanie tej pracy odpowiednią wypła...

Drewniany pręgierz i miejsce straceń we wsi Piotrowice Świdnickie

Obraz
          Jeszcze po zakończeniu II wojny światowej w Piotrowicach Świdnickich (niem. Peterwitz) znajdowało się unikatowe urządzenie związane z lokalnym wymiarem sprawiedliwości - był nim drewniany słup uważany za pręgierz. Ponieważ obiekt uchodzi dziś za zaginiony, trudno zweryfikować autentyczność tego zabytku w kontekście wymiaru sprawiedliwości. Zabytek ten jeszcze przed 1945 r. znajdował się w kręgu zainteresowań lokalnych badaczy. Zachował się szereg jego przedstawień uchwyconych na czarno-białych fotografiach. O ile ze względu na materiał w dokumentach dotyczących poszczególnych śląskich wsi znaleźć można informacje o wystawieniu drewnianych pręgierzy, to wyjątkowość zabytku z Piotrowic polegała na tym, że zachowała się po nim całkiem pokaźna archiwalna dokumentacja fotograficzna. Materiałem, który posłużył do jego wykonania był dąb. Dolna partia słupa była cylindryczna, z kolei górna czworoboczna, w której wydrążono otwory, przez które miano przecią...

Fragment linii rozgraniczającej dobra Hochbergów i Stillfried-Rattonitzów, na odcinku między należącą do Hochbergów Głuszycą Górną (Ober Wüstegiersdorf), a należącą do Stillfried-Rattonitzów Bartnicą (Beutengrund)

Obraz
          Podczas badań terenowych udało się zidentyfikować 10 słupków granicznych wyznaczających przebieg granicy (o kierunku NE – SW) od Nowej Głuszycy (niem. Neu Wüstegiersdorf) do granicy państwowej i tzw. trójpańskiego kamienia (Dreiherren-Stein), wzniesionego w 1732 r. na styku trzech granic: dóbr Hochbergów z Głuszycy (niem. Nieder Wüstegiersdorf), dóbr Stillfried-Rattonitzów z Nowej Rudy (niem. Neurode) i klasztoru benedyktynów z Broumova (niem. Braunau).           Stosunki własnościowe na tym obszarze ukształtowały się już na przełomie XV i XVI w. Od zachodu rozciągał się obszar dóbr klasztoru z Broumova, założonego już w XIII w. W 1509 r. Hochbergowie weszli w posiadanie zamku Książ (niem. Fürstenstein) wraz z przynależącymi do niego dobrami, m.in. Głuszycą. Z kolei rodzina Stillfried-Rattonitz weszła w posiadanie klucza noworudzkiego w końcu XV w.           Trudno obecnie jednoznacznie...

Krzyż kamienny. Czarne (niem. Schwarzbach), pow. jeleniogórski

Obraz
Znajduje się kilkanaście metrów od granicy Jeleniej Góry i gminy Mysłakowice, na drodze po wschodniej stronie drogi do Kowar, dobrze widoczny, na granicy miejscowości Czarne i Mysłakowice. Krzyż ma wymiary 130x85x28 cm, został wykonany z piaskowca. Wyraźny ryt z przedstawieniem miecza o wymiarach 115x33x8 cm oraz z datą wtórną 1786. Obiekt został odnaleziony w 1842 roku i ustawiony na obecnym miejscu. Pełny ekran   Powiązana literatura M. Hellmich, Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien, Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtstische, Liegnitz 1923, s. 21,31, tab. 10. D. Wojtucki, S. Zobniów, Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej, Wrocław 2017, s. 239-240.

Miejsce straceń. Proboszczów (niem. Probsthain), powiat złotoryjski

Obraz
          Na jednym z okolicznych wzniesień, na północny-wschód od miejscowości stała szubienica. Jej lokalizację zaznaczono na rękopiśmiennej mapie wojskowej autorstwa Christiana von Wredego, oraz na innym dziele kartograficznym pochodzącym z około 1780 r. Skoro obiekt został zaznaczony na wspomnianych mapach wojskowych, możemy przypuszczać, że była to konstrukcja murowana. Zaznaczono go jako budowlę o trzech słupach, co mogło odpowiadać rzeczywistości. Ze względu na brak materiału źródłowego nie można wskazać daty wzniesienia szubienicy.            W dokumentach dotyczących Proboszczowa wielokrotnie poruszano kwestie związane z posiadaniem praw sądowniczych, zarówno wyższego jak i niższego sądownictwa (Ober und Niedergericht) - chodziło o przywilej karania na ciele lub śmiercią skazanego. Już w drugiej połowie XV stulecia Martin von Redern wiódł z sukcesem spór o prawa sądownicze nad swoimi poddanymi z władzami pobliskie...

Krzyż kamienny. Staniszów (niem. Stonsdorf/Stansdorf), pow. karkonoski

Obraz
posadowiony na wysokiej skarpie (ok. 10 m wysokości) po zachodniej stronie drogi do Jeleniej Góry, na terenie posesji nr 55, naprzeciw domostwa nr 54. kamienny krzyż z rytem partyzany umieszczonym na trzonie: 70x6x4 cm i z płaskorzeźbą nożyc na prawym ramieniu: 25x12 cm, o wypukłości 2 cm. wymiary i materiał: 103x76x26 cm, piaskowiec. Pełny ekran   Powiązana literatura M. Hellmich, Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtstische, Liegnitz 1923, s. 9, 12, 21, 32, tab. 10. D. Wojtucki, S. Zobniów, Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej, Wrocław 2017, s. 253.

Miejsce straceń. Raciborowice Górne (niem. Groß Hartmannsdorf), powiat bolesławiecki.

Obraz
dawne miejsce straceń należy lokalizować przy drodze z Raciborowic Górnych do Bolesławca, przez Żeliszów, przypuszczalnie na stoku wzniesienia Dłużka (253 m n.p.m.) W jego sąsiedztwie znajdowało się skrzyżowanie dróg, z których jedna, dziś nieistniejąca, prowadziła do Lwówka Śląskiego. W pobliżu tej drogi przebiegała granica, o czym może świadczyć zachowany słupek graniczny. opis: szubienica zaznaczona została na rękopiśmiennej mapie wojskowej z II połowy XVIII w., jako obiekt o trzech słupach (sygnaturka). uwagi: doskonale z miejsca gdzie dawniej stała szubienica widać centrum wsi. Wiadomo, że w październiku 1712 r. zapadł wyrok śmierci w sprawie dwójki skazanych (kobiety i mężczyzny) z Raciborowic Górnych. Niejaki Christoph Diering i Regina Langin mieli zostać ścięci mieczem katowskim. Oskarżono ich o cudzołóstwo. Być może wówczas wybudowano szubienicę, pod którą wyrok został wykonany jeszcze we wspomnianym roku 1712 lub w roku kolejnym. Pełny ekran   Ilustracje 1. Zdjęcie ...